Czym jest standard fiducjariusza i dlaczego ma znaczenie?

Wybór doradcy finansowego to decyzja, która może zaważyć na Twojej przyszłości. Klienci często zakładają, że każda osoba określająca się mianem doradcy działa w ich najlepszym interesie. Niestety, rzeczywistość jest bardziej skomplikowana. W świecie finansów istnieją różne standardy etyczne i prawne, które regulują sposób pracy doradców. Dwa najważniejsze to standard fiducjariusza oraz tzw. standard „suitability”.

Różnica między nimi wydaje się subtelna, ale w praktyce ma ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa i jakości otrzymywanych rekomendacji. Zrozumienie, czym się różnią, pozwala świadomie wybrać doradcę, który rzeczywiście będzie działał w Twoim interesie, a nie tylko zgodnie z minimalnymi wymaganiami prawa.

Czym jest standard fiducjariusza?

Standard fiducjariusza (z ang. fiduciary standard) oznacza, że doradca ma prawny i etyczny obowiązek działać wyłącznie w interesie swojego klienta. Nie może przedkładać swojego wynagrodzenia ani interesów firmy, w której pracuje, ponad dobro osoby, którą doradza.

W praktyce oznacza to, że doradca fiducjariusz:

• rekomenduje rozwiązania najlepsze dla klienta, nawet jeśli są dla niego mniej opłacalne,
• przedstawia wszystkie koszty, ryzyka i alternatywy w sposób przejrzysty,
• unika konfliktu interesów lub jasno o nim informuje, jeśli nie da się go całkowicie wyeliminować.

To podejście podobne do tego, jakie obowiązuje lekarza wobec pacjenta czy adwokata wobec klienta – doradca fiducjariusz jest zobowiązany do lojalności i działania w Twoim najlepszym interesie.

Czym jest standard „suitability”?

Standard „suitability” (z ang. odpowiedniości) to minimalny poziom wymagań wobec doradców w wielu krajach. Zgodnie z nim doradca musi zaproponować klientowi produkt, który pasuje do jego profilu – dochodów, wieku, skłonności do ryzyka czy celów finansowych.

Nie oznacza to jednak, że musi wybrać rozwiązanie najlepsze. Wystarczy, że będzie ono „odpowiednie”. To pozostawia pole do sytuacji, w których doradca proponuje produkt korzystniejszy dla instytucji, którą reprezentuje, niż dla klienta.

Przykład: jeśli dostępne są dwa fundusze inwestycyjne o podobnym profilu ryzyka, doradca działający według standardu „suitability” może polecić ten, za którego sprzedaż otrzymuje wyższą prowizję. Z perspektywy prawa nie złamie zasad – produkt jest przecież odpowiedni. Ale czy najlepszy? Niekoniecznie.

Kluczowe różnice między standardem fiducjariusza a standardem „suitability”

Różnica między fiducjariuszem a doradcą działającym według standardu „suitability” tkwi w poziomie odpowiedzialności wobec klienta.

Doradca fiducjariusz jest zobowiązany do pełnej lojalności i zawsze stawia interes klienta na pierwszym miejscu. Tymczasem standard „suitability” daje większą swobodę – wystarczy, że produkt pasuje do profilu klienta, nawet jeśli nie jest dla niego najkorzystniejszy.

Dla osób powierzających swoje pieniądze doradcy oznacza to różnicę między pełnym zaufaniem a koniecznością zachowania czujności i dokładnego sprawdzania, jakie motywacje stoją za rekomendacjami.

Dlaczego standard fiducjariusza ma znaczenie dla klienta?

Dla klienta różnica jest prosta: chodzi o bezpieczeństwo i przejrzystość. Doradca fiducjariusz nie tylko proponuje rozwiązania, ale także tłumaczy je w zrozumiały sposób, pokazując wszystkie koszty i ryzyka. Masz pewność, że rekomendacja nie jest podyktowana prowizją czy planem sprzedażowym banku.

To szczególnie ważne przy decyzjach długoterminowych, takich jak inwestycje emerytalne, polisy czy kredyty hipoteczne. Błędy w tych obszarach mogą kosztować tysiące złotych i rzutować na lata. Standard fiducjariusza minimalizuje ryzyko takich strat, bo doradca koncentruje się na Twoich celach, a nie na swojej premii.

Jak sprawdzić, czy doradca działa według standardu fiducjariusza?

W praktyce ustalenie, według jakiego standardu działa doradca, nie zawsze jest proste. Warto jednak zadać kilka pytań już na początku współpracy:

• Czy jest Pan/Pani zobowiązany(a) do działania w moim najlepszym interesie?
• Jak wygląda struktura wynagrodzenia? Czy otrzymuje Pan/Pani prowizję od sprzedaży produktów?
• Czy rekomendacje obejmują wszystkie dostępne rozwiązania, czy tylko te oferowane przez konkretną instytucję?

Odpowiedzi na te pytania pozwolą szybko ocenić, czy doradca działa jak fiducjariusz, czy raczej ogranicza się do kryterium „odpowiedniości”.

Konsekwencje wyboru doradcy działającego według standardu „suitability”

Korzystanie z usług doradcy, który nie działa w standardzie fiducjariusza, nie musi oznaczać automatycznie złych decyzji. Jednak zwiększa ryzyko, że rekomendacje będą podyktowane interesem instytucji, a nie Twoim.

Może to prowadzić do wyboru produktów droższych, z wyższymi opłatami, albo takich, które są mniej elastyczne i trudniejsze do zmiany w przyszłości. Na pierwszy rzut oka oferta może wydawać się korzystna, ale w dłuższej perspektywie okaże się mniej opłacalna niż inne dostępne rozwiązania.

Czy w Polsce obowiązuje standard fiducjariusza?

W Polsce pojęcie „doradca finansowy” nie jest prawnie zastrzeżone, co oznacza, że każdy może się tak nazwać, niezależnie od kwalifikacji czy standardu pracy. Większość osób określających się tym mianem działa de facto według standardu „suitability”, czyli rekomenduje produkty odpowiednie, ale niekoniecznie najlepsze.

Standard fiducjariusza dopiero zyskuje na znaczeniu, głównie wśród niezależnych doradców, którzy nie są związani z konkretnymi instytucjami finansowymi i rozliczają się bezpośrednio z klientem. To model, który w krajach zachodnich jest bardziej rozpowszechniony i daje klientowi większe poczucie bezpieczeństwa.

Jakie korzyści daje współpraca z doradcą fiducjariuszem?

Najważniejsze korzyści dla klienta to:

• przejrzystość – pełna informacja o kosztach i ryzykach,
• bezpieczeństwo – pewność, że doradca nie działa na niekorzyść klienta,
• lojalność – interes klienta jest zawsze na pierwszym miejscu,
• długofalowe podejście – rekomendacje są dopasowane do celów życiowych, a nie chwilowych korzyści instytucji.

W praktyce oznacza to mniej stresu, większe poczucie kontroli i lepsze decyzje finansowe na lata.

Dlaczego standard fiducjariusza jest ważniejszy niż „suitability” dla klienta?

Świadomość różnicy między standardem fiducjariusza a standardem „suitability” pozwala podejmować bardziej świadome decyzje przy wyborze doradcy finansowego. To, według jakiego standardu działa Twój doradca, może mieć bezpośredni wpływ na Twoje finanse – od wysokości opłat, przez bezpieczeństwo inwestycji, aż po spokój psychiczny.

Standard fiducjariusza to gwarancja, że ktoś naprawdę stoi po Twojej stronie. Dlatego, jeśli zależy Ci na pełnej przejrzystości i lojalności, warto szukać doradców, którzy pracują właśnie w tym modelu.